Książeczka do kolorowania o Króliczku Evolinku powstała z myślą o dzieciach przewlekle chorych na choroby alergiczne, astmę i atopowe zapalenie skóry. Dziecku trudno jest zrozumieć ograniczenia wynikające z choroby, a jeszcze trudniej zaistnieć małemu człowiekowi w społeczności przedszkolnej, czy szkolnej i walczyć samemu o zrozumienie i akceptację swoich ograniczeń. Fundacja wyszła naprzeciw tym problemom przez wydanie kolorowanki, która może pomóc nie tylko rodzicom w trudnej drodze wspierania chorego dziecka, ale także nauczycielom i wychowawcom, w procesie wspierania dziecka w placówce edukacyjnej. Nasz pomysł z kolorowanką jest odzwierciedleniem idei artterapii, którą stosuje się u dzieci z różnego rodzaju problemami, także dla dzieci przewlekle chorych.
Pojęcie arteterapia składa się z dwóch słów: arte i terapia: arte pochodzi od łacińskiego słowa ars – sztuka i oznacza wykonywanie czegoś po mistrzowsku, doskonale. Natomiast terapia (grec. therapeuein) oznacza pielęgnowanie, opiekę nad kimś, troskę o kogoś, a w szerszym znaczeniu leczenie kogoś. Dlaczego kolorowanie obrazków miałoby pomagać chorym dzieciom? Dlaczego kolorowanie obrazków jest sposobem na edukację innych, że jest w społeczeństwie wiele osób, które mają problemy zdrowotne i że z powodu swojej choroby nie powinny doznawać przykrości od innych? W XIX wieku rosyjski lekarz M. Mudrow w swoim dziele Przestrogi dla młodych lekarzy napisał: „główne zadanie lekarza polega na oderwaniu myśli chorego od trosk domowych i zmartwień, które same w istocie są chorobą. Znając wzajemne oddziaływanie duszy i ciała, trzeba wiedzieć, że i duchowe lekarstwa, leczą ciało. Takim lekarstwem jest sztuka. Sztuką smutnego pocieszysz, zdenerwowanego uspokoisz, opryskliwego przestraszysz, tchórzliwego uczynisz śmiałym, skrytego otwartym, zuchwałego – pokornym. W sztuce zawarta jest siła ducha, która jest w stanie zwyciężyć cielesny ból, nostalgię, wewnętrzny niepokój” (1). Z tego właśnie powodu wybraliśmy taka formę dla edukacji zarówno chorych dzieci, jak i ich zdrowych rówieśników. Według nas kolorowanie obrazków jest to najprostsze działanie, nie wymagające specjalnych umiejętności plastycznych, a wraz z przekazem dodatkowym w formie tekstów, którymi są opatrzone poszczególne obrazki, pomoże w zrozumieniu problemów alergii, astmy i AZS przez dzieci chore, jak i przez zdrowe, które nie miały z tym do tej pory styczności.
Dzieci przewlekle chore różnią się tym od swoich rówieśników nie tylko tym, że cierpią
z powodu różnych dolegliwości, ale wymagają stałych zabiegów leczniczych, muszą przestrzegać zaleceń lekarskich, i podlegają rozmaitym zakazom i ograniczeniom, które nie obowiązują ich zdrowych kolegów. Proces chorobowy może powodować zmiany w rozwoju fizycznym, psychicznym i społecznym. U dzieci przewlekle chorych obserwuje się zazwyczaj obniżenie poziomu sprawności ruchowej, zaburzenia uwagi oraz procesów percepcyjnych i niejednokrotnie obniżenie poziomu intelektualnego. Należy temu przeciwdziałać na tej płaszczyźnie, żeby jak najwięcej rozmawiać z dzieckiem o tych problemach, wykorzystując jednocześnie kolorowankę jako sposób na pozytywne omówienie problemów dziecka. Może dzięki rozmowie nad poszczególnymi obrazkami, dziecko nasze otworzy się i powie nam o swoich odczuciach, dotyczących problemów, związanych z chorobą. Każdy rodzic w domowym zaciszu może stosować ją do wspólnej zabawy z dzieckiem. Relacji rodzicielskich nie da się zastąpić, są one bezcenne. Wspólna zabawa przybliża, daje poczucie bezpieczeństwa i zrozumienia, otwiera dzieci na rodziców i odwrotnie.
Arteterapia stosowana dzieci całkiem zdrowych jako jedna z metod dających uczucie odprężenia, uwolnienia od napięcia. Jej głównym zadaniem jest polepszenie jakości życia człowieka. Zapobiega trudnościom życiowym, a gdy one wystąpią z ich rozwiązaniem, zmniejszeniem i likwidacją. Poprzez działania plastyczne dzieci ciągle rozwijają się, uwalnia się ich indywidualna ekspresja oraz emocje i odczucia związanie z ich obecnym stanem psychicznym oraz fizycznym. Sztuka pozwala zająć im czas i nie dopuścić do zamartwiania się, a wręcz przeciwnie, pozwala pokazać im, że są w stanie wiele zdziałać. Dzieci mają możliwość wyrażania tych myśli i przeżyć, które są trudne do przekazania w słowach, ujawnienia tych, które są tłumione oraz odreagowania emocji, napięć, a także odnajdowania zadowolenia w sztuce.
W placówce edukacyjnej ze względu na swoje szerokie działanie kolorowanka może służyć zaznajomieniu dzieci w grupie z problemami chorego rówieśnika. Dzieci nie są złe z zasady, często nie są miłe dla dzieci przewlekle chorych z powodu swojej niewiedzy i strachu, że choroby alergiczne, astma czy AZS nie są zaraźliwe. Wyposażenie dzieci w taką wiedze to rola rodziców i wychowawców. W trakcie lekcji na temat zdrowia można przy pomocy pielęgniarki opowiedzieć dzieciom, co to jest alergia, astma i AZS i uwrażliwić małych ludzi, na problemy chorego dziecka w grupie. Zajęcia można zilustrować wybranymi kolorowankami, a wspólne działania dzieci zapadną im bardziej w pamięć, jeżeli będą uzupełnione właśnie zrobieniem pracy plastycznej.
Zachęcamy szczerze do wykorzystania naszej książeczki o Króliczku Evolinku nie tylko do pracy z naszym chorym dzieckiem, ale i do pójścia do placówki edukacyjnej i poproszenia o przeprowadzenie takiej pogadanki z dziećmi w grupie/klasie naszej pociechy. Efekt takiej lekcji jest murowany, bo zwiększy to poczucie bezpieczeństwa naszego dziecka. A dzięki temu nasze dziecko ma wiesze szanse na to, żeby być uśmiechnięte i zadowolone, co w przypadku dzieci przewlekle chorych jest przecież bezcenne.
Takich uśmiechów wszystkim życzę na co dzień i od święta
Justyna Mroczek-Żal
Prezes Fundacji
(1) Cyt za: W. Szulc, Sztuka i terapia, Warszawa 1993, s.23. Serdecznie dziękuję Pani Prof. Wicie Szulc za wskazanie tego źródła.