Pełna nazwa tej choroby to astma oskrzelowa lub dychawica oskrzelowa – zazwyczaj określana po prostu jako astma.
Według ostatnich szacunków, około 300 milionów ludzi na świecie cierpi na astmę, a w samych Stanach Zjednoczonych jest ich aż 22 miliony. W Polsce na tę chorobę cierpi ponad 3 miliony osób, w tym u 200 tysięcy przebieg określa się jako ciężki.[1]
Chociaż na astmę cierpią ludzie w różnym wieku, to najczęściej zaczyna się ona w dzieciństwie; aktualnie dotyka 6 milionów dzieci w USA. Każdego roku na świecie umiera z powodu astmy około 255 tys. ludzi.
ZAGROŻONE DZIECI
Astma jest najczęściej spotykaną chorobą wieku dziecięcego. Dotyka ona szczególnie dzieci, które mają niską wagę przy narodzinach, są wystawione na wpływ dymu papierosowego, są ciemnoskóre i wychowują się w rodzinach o niskich dochodach. Większość dzieci ma pierwsze objawy choroby około 5 roku życia, generalnie pojawiaj się one jako częste epizody świszczącego oddechu z towarzyszącymi infekcjami układu oddechowego. Dodatkowe czynniki ryzyka w przypadku dzieci to alergie, egzemy lub rodzice cierpiący na astmę.
Astma częściej dotyka małych chłopców niż małe dziewczynki, ale zmienia się to w wieku dojrzewania. Naukowcy stawiają hipotezę, że wynika to z mniejszych rozmiarów dróg oddechowych u młodych ludzi płci męskiej w porównaniu do młodych kobiet, co prowadzi do zwiększonego ryzyka świszczącego oddechu po infekcji wirusowej.
Według najnowszych polskich danych, pochodzących z bardzo dużego, ogólnopolskiego badania ECAP[2], częstość występowania w Polsce astmy (rozpoznanej wcześniej przez lekarza) w grupie dzieci w wieku 6—7 lat mieszkających w miastach wynosiła 4,4%, a wśród dzieci mieszkających na wsi – 3,9%. Natomiast w grupie dzieci w wieku 13—14 lat różnica ta jest jeszcze większa (6,5% dzieci mieszkających w mieście. i 3,7% – na wsi).[3]
ALERGIE
Prawie wszyscy astmatycy cierpią na alergie. I tak, ponad 25% ludzi, którzy mają katar sienny zapada także na astmę. Reakcje alergiczne uruchamiane przez przeciwciała we krwi często prowadzą do zapalenia dróg oddechowych, które jest kojarzone z astmą.
Powszechnie istniejące źródła alergenów obejmują białka zwierzęce – głównie alergeny pochodzące od kotów i psów-, roztoczy, karaluchów i grzyby. Jest całkiem prawdopodobne, że moda na energooszczędne domy zwiększyła zagrożenie astmą.
DYM TYTONIOWY
Dym tytoniowy jest uważany za zwiększający ryzyko astmy, a także ryzyko śmierci z powodu astmy, trudności w oddychaniu (tzw. świszczący oddech) i infekcje układu oddechowego. Ponadto, dzieci palących matek, a także inni ludzie narażeni na dym tytoniowy, są w większym stopniu narażeni na zachorowanie na astmę. Także osoby dorosłe palące tytoń są włączane do grupy osób bardziej narażonych na astmę.
CZYNNIKI ŚRODOWISKOWE
Reakcje alergiczne i objawy astmy są często wynikiem zanieczyszczenia powietrza we wnętrzach, spowodowanego pleśnią lub szkodliwymi oparami pochodzącymi z używanych w gospodarstwach domowych środków czystości i farb. Inne czynniki środowiskowe w gospodarstwie domowym, kojarzone z astmą, to tlenek azotu, pochodzący z piecyków gazowych. I rzeczywiście, osoby, które gotują na kuchenkach gazowych, częściej mają takie objawy jak świszczący oddech, brak tchu, ataki astmy i katar sienny. U niektórych ludzi elementami wyzwalającymi astmę są zanieczyszczenie powietrza, dwutlenek siarki, tlenek azotu, ozon, niskie temperatury, a także wysoka wilgotność.
W okresach wysokiego skażenia powietrza odnotowuje się częstsze pojawianie się objawów astmy i wzrost liczby hospitalizacji. Smog powoduje uwalnianie się destrukcyjnego elementu, jakim jest ozon, powodujący kaszel, krótki oddech, a nawet bóle w klatce piersiowej. Warunki takie wyzwalają emisję dwutlenku siarki, który powoduje także ataki astmy poprzez zwężenia dolnych dróg oddechowych.
Także zmiany pogody stymulują pojawianie się ataków astmy. Zimne powietrze może powodować przeciążenie dróg oddechowych, obturację oskrzeli (zwężenia dolnych dróg oddechowych), pojawianie się w nich wydzielin i zwiększone wydzielanie śluzu (inny rodzaj niewydolności dróg oddechowych). U niektórych grup ludzi, wilgotność powoduje także trudności w oddychaniu.
OTYŁOŚĆ
Ludzie dorośli, których wskaźnik masy ciała (BMI, Body Mass Index) wynosi od 25 do 30 są 38% bardziej narażeni na astmę niż ci, którzy mają niższy BMI. Dorośli z BMI 30 lub wyższym narażeni są na astmę dwukrotnie częściej. Według niektórych badaczy, ryzyko może być większe w stosunku do astmy niealergicznej niż astmy będącej następstwem alergii.
CIĄŻA
Sposób, w jaki się przychodzi na świat wydaje się mieć wpływ na podatność na astmę. Dzieci narodzone w wyniku cesarskiego cięcia wykazują 20% większe narażenie na tę chorobę niż dzieci urodzone w sposób naturalny. Bardzo możliwe, że infekcje bakteryjne powstające w czasie wykonywania cesarskiego cięcia i mające wpływ na system immunologiczny są odpowiedzialne za tę różnicę.
Gdy przyszłe matki palą w czasie ciąży papierosy, ich dzieci wykazują niższą sprawność płuc. To może powodować dodatkowe ryzyko zapadnięcia na astmę Badania wykazały również, że wcześniejsze narodziny są także czynnikiem ryzyka.
STRES
Ludzie podlegający stresowi także częściej chorują na astmę. Można to częściowo przypisać wzrostowi zachowań związanych z astmą, takich jak palenie papierosów, co jest często spowodowane stresem. Jednak wyniki ostatnich badań sugerują, że system immunologiczny pod wpływem stresu podlega także modyfikacjom.
GENY
Jest możliwe, że około 100 genów jest związanych z astmą; 25 z nich jest związanych z pewnymi populacjami (dane z 2005 roku).
Geny powiązane z astmą odgrywają także rolę w zarządzaniu systemem immunologicznym i infekcjami. Nie ma jednak jednoznacznych wyników badań genetycznych, konieczne są zatem dalsze badania, aby stwierdzić interakcje, które powodują astmę.
Rodzice mogą być częściowo „odpowiedzialni” za astmę, gdyż 3/5 wszystkich przypadków astmy to dziedziczność. Według Centrów Kontroli Chorób w USA, posiadanie rodzica z astmą zwiększa ryzyko zachorowania na nią 3 do 6 razy.
Czynniki genetyczne mogą także wchodzić w interakcję z czynnikami środowiskowymi. Na przykład, narażenie na produkt bakteryjny endotoksynę i posiadanie cechy genetycznej CD14 (SNP, single nucleotide polymorphism [C-159T]) jest ciągle powtarzającym się przykładem interakcji „geny-środowisko”, które kojarzone są z astmą.
NADCZYNNOŚĆ DRÓG ODDECHOWYCH
Badacze nie są pewni, dlaczego nadczynność dróg oddechowych jest jeszcze jednym czynnikiem ryzyka w przypadku astmy, ale alergeny i zimne powietrze mogą spowodować zapalenie nadaktywnych dróg oddechowych. U niektórych osób z nadczynnością dróg oddechowych astma się nie pojawia, ale nadczynność nadal traktowana jest jako element zwiększonego ryzyka zachorowania na astmę.
ATOPIA
Atopia – taka jak egzema (atopowe zapalenie skóry), katar alergiczny (katar sienny), alergiczne zapalenie spojówek – to kategoria alergicznej nadwrażliwości, która atakuje różne części ciała nie wchodzące w kontakt z alergenami. Atopia jest więc czynnikiem ryzyka zachorowania na astmę.
Około 40%-50% dzieci z atopowym zapaleniem skóry także zapada na astmę i jest prawdopodobne, że dzieci z atopowym zapaleniem skóry mają ostrzejszą i bardziej uporczywą astmę.
[1] http://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/uklad-oddechowy/astma-przyczyny-i-skuteczne-leczenie_36554.html dostęp 2.08.2014
[2] Badania Epidemiologii Chorób Alergicznych w Polsce prowadzone przez Zakład Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
[3] http://astma.mp.pl/wszystkooastmie/astmaudzieci/show.html?id=52333 artykuł dr med. Filipa Mejzy
Żródło: http://www.medicalnewstoday.com/info/asthma/what-causes-asthma.php