Leki biologiczne stosujemy w ciężkiej astmie (niekontrolowanej pomimo stosowania przez chorego optymalnego leczenia z zastosowaniem glikokortykosteroidów wziewnych w dużej dawce). Są to substancje czynne, uzyskiwane z hodowli in vitro z żywych komórek. Nazywamy je przeciwciałami monoklonalnymi i mogą być skierowane przeciwko: IgE, interleukinie-5, receptora dla interleukiny-5, receptora dla interleukiny-4 (wszystkie leki mają przeciwdziałać stanowi zapalnemu). Leki te są stosowane zgodnie z rodzajem zaostrzenia, a wybór odpowiedniej substancji zależy od postaci choroby i powinien być poprzedzony pogłębioną diagnostyką różnicową przez lekarza specjalistę. Omalizumab, mepolizumab, bernalizumab i dupilumab są lekami refundowanymi.
Omalizumab – stosowany jako leczenie wspomagające u pacjentów powyżej 6. roku życia z ciężką, niekontrolowaną astmą alergiczną IgE zależną, a także przewlekłą pokrzywką spontaniczną. Lek ten jest humanizowanym przeciwciałem monoklonalnym przeciwko IgE. Wiąże się z IgE i powodując zmniejszenie ilości wolnego IgE, ogranicza kaskady alergiczne zależne od IgE, hamując wywoływany przez nie stan zapalny, oprócz tego zmniejsza liczbę eozynofilów w tkankach i krwi oraz obniża stężenie mediatorów zapalnych, takich jak interleukina-5, interleukina-4. Przed leczeniem robi się potwierdzające testy na alergeny całoroczne lub testy swoistego IgE.
Mepolizumab – stosowany jako leczenie uzupełniające u dorosłych pacjentów z ciężką, oporną na leczenie astmą eozynofilową. Jest humanizowanym przeciwciałem monoklonalnym klasy IgG1, skierowanym przeciwko ludzkiej interleukinie-5 (IL-5). Hamuje aktywność biologiczną IL-5, ograniczając wytwarzanie i przeżywalność eozynofilów.
Benralizumab – stosowany jako leczenie podtrzymujące uzupełniające u dorosłych z niewystarczająco kontrolowaną ciężką astmą eozynofilową. Jest to humanizowane przeciwciało monoklonalne klasy IgG1 kappa skierowane przeciwko interleukinie-5. Powoduje apoptozę (usuwanie) eozynofilów i bazofilów, łagodząc zapalenie eozynofiolowe
Dupilumab – stosowany jako leczenie uzupełniające u chorych powyżej 18 roku życia. Jest rekombinowanym ludzkim przeciwciałem monoklonalnym podklasy IgG4, które hamuje przekazywanie sygnałów za pośrednictwem interleukin, co ogranicza reakcje zapalne. Jest wskazany w leczeniu atypowego zapalenia skóry, w ciężkiej astmie z zapaleniem typu 2 oraz przewlekłego zapalenia nosa i zatok przynosowych z polipami nosa. Po spełnieniu określonych warunków, jest możliwe stosowanie leku u dzieci powyżej 12 roku życia.
Przebieg leczenia lekami biologicznymi:
Przed zastosowaniem leczenia pacjent jest klasyfikowany do programu przez specjalistę, który swoją decyzję opiera na wywiadzie zawierającym w sobie poprzednie leczenie, informacje o ogólnym stanie zdrowia, chorobach współistniejących. W ośrodku przeprowadza się ocenę ciężkości astmy, oraz fenotyp choroby.
Wszystkie stosowane leki biologiczne podaje się w odpowiednim ośrodku, we wstrzyknięciach podskórnych. Pacjenci po pierwszej dawce leku są obserwowani co najmniej 2 godziny. Jeśli leczenie jest dobrze tolerowane, to po następnych dawkach pacjenta obserwuje się ok 30 minut. Przy odpowiedniej tolerancji leczenia, leczenie można kontynuować w warunkach domowych. Czas leczenia jest określany przez lekarza na podstawie kryteriów wyłączenia opisanych w programie lekowym.
Kontrolę leczenia i decyzję o kontynuacji/zaprzestaniu wykonuje się po 24., 52., 104., i każdym kolejnym 52. tygodniu leczenia.
Łukasz Karaban
student VI roku kierunku lekarskiego na Uniwersytecie Radomskim