3 maja 2016 r. świętujemy Światowy Dzień Astmy. W tym roku hasłem przewodnim jest: Możesz kontrolować swoją astmę. To stwierdzenie zwraca uwagę na fakt, że to my jesteśmy odpowiedzialni za to, jak bardzo nasza choroba będzie utrudniała nam codzienność. W większości bowiem przypadków astma, mimo, że jest choroba przewlekła, może być kontrolowana.
Zaraz, zaraz, ale co to znaczy, że astma jest kontrolowana? Kontrola astmy to nic innego, tylko opanowanie związanych z nią dolegliwości (napadowa duszność, świszczący oddech, kaszel, świsty, lub ściskanie w klatce piersiowej) i umożliwienie normalnego funkcjonowania osoby chorej. Właściwe rozpoznanie i ocena stopnia ciężkości astmy przez lekarza oraz stosowanie się do zaleceń lekarskich, czyli dobra współpraca lekarza z osoba chorą to warunki niezbędne do uzyskania kontroli choroby (czyli braku uciążliwych objawów choroby). Od razu przychodzi nam do głowy pytanie, czy nasza astma jest kontrolowana i jak to zbadać?
W 2008 roku organizacja Global Initiative for Asthma (GINA) zaleciła stosowanie podziału astmy ze względu na stopień jej kontroli. Ocena tej kontroli astmy w trakcie leczenia została uznana za bardzo użyteczną. Celem kontroli astmy są: brak lub minimalne objawy astmy w ciągu dnia i nocy, pełna aktywność fizyczną, włączając wysiłek fizyczny, zapobieganie zaostrzeniom choroby, zachowanie normalnej funkcji płuc, zmniejszenie użycia leków i brak lub minimalne efekty uczone ich stosowania. Opracowano testy, które popularnie są znane jako Test Kontroli Astmy (ACT). Testy te są dostosowane do grupy wiekowej osób chorych. Zachęcam Was zatem do wypełnienia testu kontroli astmy i robienia tego regularnie. Zwróćcie uwagę na to, że różne wersje testu dotyczą różnych grup wiekowych.
Czy regularne wykonywanie testu jest przydatne? I czy test daje wiarygodne wyniki, które mogą być użyte jako wyznacznik kontroli astmy w kontakcie z naszym lekarzem prowadzącym? Według mnie test daje jedną podstawową dla mnie wartość. Z pytań testu możemy wnioskować jakie objawy choroby sprawiają, że nie jest ona kontrolowana w stopniu wystarczającym. W zeszłym roku, kiedy miałam dużo zaostrzeń, robiłam ten test regularnie. Wykonywałam test raz na 1,5 miesiąca. Zapisywałam sobie wyniki. Wyniki testu, które wskazywały na to, że moja astma nie jest kontrolowana, omawiałam z lekarzem na wizytach kontrolnych. Efektem regularnego wykonywania testu i zgłaszania wyników tego testu mojemu lekarzowi, była zmiana leczenia, która w konsekwencji spowodowała u mnie ustabilizowanie się choroby i uzyskanie pożądanego efektu – stanu kontroli astmy. Uważam zatem, że jest to przydatny test, który pozwala na to, żeby lekarz otrzymał od nas więcej informacji niż tylko stwierdzenie: źle się ostatnio czuję. Regularne rozwiązywanie testu ACT pozwala na indywidualizację terapii i powinno nas przekonywać do korzyści jakie daje to w sumie całkiem proste narzędzie.
Wg badań naukowych dotyczących stosowania testu ACT przez pacjentów należy zwrócić uwagę na edukacyjne walory testu, który bazuje na uwrażliwieniu osoby chorej na występowanie alarmujących objawów, ucząc, które objawy świadczą o zaostrzeniu choroby. Osoby przewlekle chore powinny znać objawy zaostrzenia choroby i wiedzieć, jak należy w takich wypadkach postępować.
Lekarz prowadzący może taki sam test wykonywać z nami w gabinecie podczas wizyt kontrolnej, ważne jest jednak to, żebyśmy sami czuli się odpowiedzialni za swoją chorobę. Jeżeli macie wątpliwości co to samodzielnego wykonania testu, zawsze możecie poprosić o pomoc w wytłumaczeniu wątpliwości swojego lekarza. Obu stronom procesu leczenia zarówno pacjentowi jak i lekarzowi zależy na uzyskaniu jak największej kontroli nad chorobą. Zrozumienie choroby, dzięki testowi ACT polepsza nasz komfort, może też obniżać lęk związany z tym, że choroba nie jest kontrolowana.
Szczerze zachęcam Was do stałego kontrolowania astmy przy pomocy testu ACT, sama nadal z niego korzystam. Łatwiej mi się rozmawia z lekarzem na wizytach kontrolnych, ale przede wszystkim widzę swoja chorobę „w czasie”. Astma dobrze kontrolowana może przebiegać całkowicie bez objawów. Warto o to zawalczyć dla siebie, dla bardziej komfortowego życia, bez wielu ograniczeń. Wykonywanie Testu Kontroli Astmy jest tylko jedną z wielu drobnych rzeczy, które możecie robić, żeby kontrolować swoją chorobę.
W Światowym Dniu Astmy życzę Wam jak największej kontroli nad chorobą, uśmiechu na co dzień i jak najwyższego wyniku punktowego na Teście Kontroli Astmy.
Justyna Mroczek-Żal
Prezes Fundacji